38. Хто здабыў славу «літоўскага Геркулеса»?

38. Хто здабыў славу «літоўскага Геркулеса»?

Ганаровае найменне «літоўскі Геркулес» здабыў сабе выдатны ваявода Вялікага Княства Літоўскага Юры Радзівіл (1480–1541). Гэта былі часы, калі наша гаспадарства адстойвала незалежнасць у змаганні з Маскоўшчынай на ўсходзе і крымскімі татарамі на поўдні. У трыццаці бітвах Ю.Радзівілу даставаліся лаўры пераможца. Сучаснікі так і называлі яго — Victor, што ў перакладзе з лаціны азначае «пераможац».

У 1511 годзе ён разам з слуцкім князем Юрыем Слуцкім і кіеўскім ваяводам Андрэем Неміровічам (які паходзіў з Наваградчыны) начным нападам на татарскі лагер разбілі буйны варожы загон і вызвалілі тысячы палонных суайчыннікаў. Дапамагаў Юры Радзівіл і Кастусю Астрожскаму: слаўнымі былі перамогі над крымскімі татарамі пад Вішняўцом у 1512 годзе і на Альшаніцы ў 1527 годзе. У знакамітай Аршанскай бітве ён адбіў атаку ваяводы Чалядзіна, а пасля на чале лёгкай конніцы пагнаў ворага з пабаявішча.

У 1519 годзе Юры Радзівіл узначаліў шляхоцкае рушанне, якое спыніла пад Крэвам паход маскоўскага войска на Вільню. У тым жа годзе на чале ўласнага рыцарскага аддзела ён дапамагаў Польшчы ў вайне з Тэўтонскім Ордэнам. Невялікі корпус Радзівіла ўзяў шэраг ордэнскіх замкаў — Голанд, Квідзын, Мелшак, Любаву, Брандэнбург ды іншыя, што прымусіла крыжакоў прасіць міру.

Пасля смерці К.Астрожскага Юрыю Радзівілу перадалі вялікагетманскую булаву. З новым правадыром беларускае войска ў 1535 годзе вызваліла Гомельскую і Старадубскую землі ад маскоўскіх заваёўнікаў.

Юры Радзівіл стаў заснавальнікам біржанска-дубінкаўскай галіны роду Радзівілаў, якая дала Айчыне плеяду выдатных дзяржаўных і вайсковых дзеячоў. Яго дачка Барбара — жанчына незвычайнай прыгажосці і трагічнага лёсу — была жонкай вялікага князя Жыгімонта Аўгуста, а сын Мікалай, названы Рудым, прадоўжыў традыцыю вайсковай чыннасці і гэтаксама застаўся ў гісторыі як мужны абаронца нашай зямлі ад ворагаў.