БАЛОТЫ

БАЛОТЫ

Балота – гэта сон апоенай вадою беларускай зямлі.

У Беларусі знаходзіцца самае вялікае балота сьвету, сьцьвярджае Кніга рэкордаў Гінэса. Яшчэ Герадот апісваў гэтую ўскраіну айкумены як суцэльнае мора, а пэрсыдзкі цар Дарый І падчас свайго легендарнага паходу на скіфаў назваў Беларусь краінай вод і туманаў.

“Беларусь? А, гэта балота” – скажуць суседзі. Сапраўды, вы знойдзеце балота і ў нашай палітыцы, і ў культуры, і ў мэнтальнасьці. Беларусь, якая пагружаецца ў апатыю, ляноту й грэх, больш за ўсё нагадвае багну.

12% плошчы Беларусі – 7,5 мільёнаў гектараў – занята балотам. Найбуйнейшыя іх масівы – на Палесьсі й у паазёрскае нізіне. Беларускія балоты – гэта здабыча торфу і збор журавінаў на экспарт. Барбарская савецкая мэліярацыя, якая рабіла зь Беларусі пляцдарм для разгортваньня сухапутных сілаў, расчляняла і абязводжвала беларускія балоты, прывяла да катастрафічнага апустыньваньня і пясчаных бураў на былых тарфяніках – зараз іх адчайна забалочваюць наноў. Госпад увасобіў у балотах Беларусі нашу ўнутраную сілу й дрымотны патэнцыял. Летапісныя дрыгавічы, “Шляхціц Завальня” і коласаўскі партызан Дзед Талаш – нашыя архетыповыя тоўшчы. Балоты – гэта беларускі кансэрватызм як ён ёсьць. Балоты – наша багацьце і наша пракляцьце.

Беларускія балоты спынілі мангола-татараў і крыжакоў, у іх загрузьлі і Крэмль, і Трэці Рэйх. Дрыгва, дзе бяз доступу кіслароду перагнівае й назапашваецца ў мнагамэтровую тоўшчу ўсё колішняе адмерлае жыцьцё, якая зацягвае, засмоктвае і захоўвае – бяздонна глыбокае параўнаньне для сёньняшняга стану Беларусі. Людзі на балоце – гэта пра нас. Беларускае грамадзтва занадта часта стоенае і інэртнае. “Балота” – нацыянальная беларуская хвароба, на ўзор ангельскага “спліну” ці расейскае “тоскі”.

Увогуле, у беларускай душы заўжды знойдзецца куточак балота. І ўсё-такі беларускае балота – гэта першастварэньне тых часоў, калі воды яшчэ не былі аддзеленыя ад зямлі. Царства казачна рэдкіх расьлінаў і птушак. Лёгкія Эўропы, падваліны экалягічнае інфраструктуры Міжмор’я й недатыкальны запас чалавецтва.

Беларусам даручана берагчы ды ахоўваць запаветныя сны балотаў.