ЗЬМЕСТ
ЗЬМЕСТ
Прадмова
Частка першая - АД СТАРАЖЫТНЫХ ЧАСОЎ ДА ДРУГОЙ СУСЬВЕТНАЙ ВАЙНЫ (Язэп Найдзюк)
Разьдзел I
Што гэта гісторыя.— Ці ёсьць гісторыя Беларусі? Як выглядала Беларусь у сівой мінуўшчыне.— Геаграфічнае палажэньне Беларусі.— Абвадненьне.— Глеба.— Клімат.— Ледавіковы пэрыяд.— Расьліннасьць і жывёліннасьць.— Першыя насельнікі.— Эпоха палеаліту і нэаліту.— Мэталічная эпоха.— Выкапні
Разьдзел II
Адкуль узяліся людзі на Беларусь— Расавае іхнае паходжаньне.— Арыйцы — Славяне ды іхная прабацькаўшчына.— Сямейны, гаспадарскі, культурны і грамадзкі быт славянаў. — Плямёны.— Характарыстыка славянаў
Разьдзел ІІІ
Разыход славянаў і ягоныя прычыны.— Кдрункі разыходу.—Засяленьне нашага краю і ягоны назоў.— Нашыя плямёны: Крывічы, Радзімічы, Дрыгвічы, Севяране, Вяцічы, Дзераўляне, Яцьвягі і Голядзь — Утварэньне беларускага народу.— Готы.— Хазары.— Варагі
Разьдзел IV
Дзяржаўна-палітычная арганізацыя беларускага народу.— Утварэньне беларускіх княстваў — Галоўныя цэнтры: Полацк, Смаленск, Тураў, Чарнігаў.— Дзяржаўны лад: князь, дружына, веча.— Грамадзкі лад: земскія баяры, гараджане, сяляне, рабы.— Сямья, заняткі, вырабы.— Прадметы ўвозу і вывазу.— Гандлёвыя сувязі з арабамі, баўгарамі, грэкамі,хазарамі і варагамі.— Гандлёвыя шляхі.— Вялікі шлях з«Вараг у Грэкі».— Дзяржава Рурыкавічаў
Разьдзел V
Ноўгарад і Кдеў як два галоўныя цэнтры дзяржавы Рурыкавічаў.— Полацк — беларускі цэнтр.— Задзіночваньне беларускіх земляў.— Рагвалод і Рагнеда.— Змаганьне Рурыкавічаў з Полацкам.— Прычыны змаганьня.— Прыймо хрысьціянства.— Ізяслаў і Брачыслаў
Разьдзел VІ
Усяслаў Полацкі і ягоная дзейнасьць.— Далейшае змаганьне з Кіевам.— Усяславічы.— Высылка полацкіх князёў у Грэцыю.— Выезд некаторых князёў у Летуву і ў беларускія заходнія землі
Разьдзел VII
Роля Смаленскага княства.— Чарнігаўскае і Турава-Пінскае княствы.— Палітычныя і гандлёвыя дачыненьні з немцамі.— Першыя гандлёвыя граматы.— Беларусы на ўзьбярэжжы Балтыцкага мора
Разьдзел VIII
Культура і асьвета.— Значэньне хрысьціянства.— Усходні абрад.— Пісьменнасьць.— Мова. Прадслава (Эўфрасіня) Полацкая.— Клімант Смаляціч.— Кірыла Тураўскі.— Помнікі старадаўнай пісьменнасьці
Разьдзел IX
Сацыяльныя дачыненьні ў Беларусь— Пашырэньне ўладаньняў мечаносцаў.— Выкарыстоўваньне Аўкштотцаў і Жмудзінаў.— Заняпад Полаччыны, Смаленску і Турава.— Крыжаносцы. Беларуска-жмудзінска-аўкштоцкія дачыненьні
Разьдзел X
Тварэньне новага палітычнага беларускага цэнтру ў Наваградку.— Міндаўг.— Змаганьне з Жмудзяй.— Сьмерць Міндаўга.— Таўцьвіл і Страйнат.—Вайшэлак.— Трайдзень.— Віцень.— Новы назоў беларускага задзіночанага гаспадарства.— Характарыстыка гэтага гаспадарства
Разьдзел XI
Гедымін.— Пераносіны беларускага палітычнага цэнтру ў Вільню і задзіночаньне каля яго ўсіх беларускіх земляў.— Альгерд.— Вайна з татарамі— Першыя сутычкі з Масквой і Польшчай.— Беларушчына пры дварох князёў Вялікага Княства Літоўскага
Разьдзел XII
Нутраное змаганьне.— Ягайла, Кейстут, Вітаўт і Андрэй.—Вунія Ягайлы з Польшчай.— Першыя прывілеі для баяраў.—Грунвальдская бітва.— Змаганьне з палякамі за незалежнасьць Вялікага Княства
Разьдзел XIII
Прычыны ўзросту Вялікага Княства.— Нацыянальны склад Княства: беларусы, летувісы, украінцы, палякі, расейцы,немцы, татары, жыды.— Дачыненьні з суседзямі: немцамі,татарамі, расейцамі і палякамі
Разьдзел XIV
Гаспадары Вялікага Княства Літоўскага: Сьвідрыгайла, Жыгімонт І, Казімір, Аляксандар, Жыгімонт ІІ.— Прывілеі.— Бунты.— Войны з Масквой. Проціпольскія настроі
Разьдзел XV
Жыгімонт Аўгуст.— Вайна з Масквой за Лівонію.— Люблінская вунія.— Абарона незалежнасьці Вялікага Княства магнатамі (вяльможамі).— Характар і галоўныя асновы Люблінскае вуніі
Разьдзел XVI
Польскі наступ.— Спробы разарваць Люблінскую вунію.— Сьцяпан Баторы. — Далейшы ход вайны з Масквою.— Жыгімонт IV Ваза. — Пашырэньне польскіх уплываў.— Рэлігійныя змаганьні.— Праваслаўе.— Каталіцтва.— Пратэстантызм.— Берасьцейская вунія
Разьдзел XVII
Беларуская культура ў Вялікім Княсьцьве.— Сувязь з захадам.— Гуманізм.— Друкарні.— Кнігі.— Францішак. Скарына.— Васіль Цяпінскі.— Сымон Будны.— Браты Мамонічы.—Беларускія летапісы.— Значаньне беларускае культуры і мовы ў Вялікім Княсьцьве
Разьдзел XVIII
Школы: праваслаўныя, каталіцкія, вуніяцкія і пратэстанцкія.— Іхная характарыстыка
Разьдзел XIX
Беларускія суды і законадаўства.— Копныя Суды.— Судзебнік Казіміра Ягайлавіча.— Статут Вялікага Княства.— Суды намесьніцкія, ваяводзкія, вялікага князя, рады.— Суды земскія, замковыя і падкаморскія.— Агульная характарыстыка суду
Разьдзел XX
Палітычны лад.— Вялікі князь.— Гаспадарская Рада. Соймы.— Адміністрацыя.— Грамадзкі лад.— Баярства.— Вяяльможы (магнаты). —Шляхта.— Мяшчане.— Сяляне
Разьдзел XXI
Народная гаспадарка.— Рамяство і гандаль.— Жыды ў народнай гаспадарцы.— Аграрная рэформа.— Палажэньне сялянства і мяшчанства — Першыя беларускія паўстаньні супроць паноў і польскіх уплываў
Разьдзел XXII
Беларусь пасьля Люблінскае і Берасьцейскае вуніяў.— Адыход беларускага баярства ад свайго народу.— Рэлігійныя змаганьні.— «Брацтвы».— Сялянскія паўстаньні.— Расейска-польскія войны за Беларусь і Украіну.— Спробы Я. Радзівіла і П. Сапегі ўзнавіць Беларускае Гаспадарства.—Забарона польскім соймам ужываць беларускую мову ў афіцыйным жыцьці
Разьдзел ХХІІІ
Палітычныя і эканамічныя абставіны жыцьця беларускага народу ў XVIII стагодзьдзі.— Паўстаньні беларускага сялянства ў XVIII стагодзьдзі.— Беларускае сялянства перахоўвае нацыянальныя беларускія вартасьці.— Расейскія інтэрвэнцыі.— Падзел Польшчы і Беларусі
Разьдзел XXIV
Беларусь пад Расеяй.— Русыфікацыя краю.— Касаваньне вуніі.— Эканамічнае палажэньне.— Сялянскія паўстаньні.—Расейскія і польскія ўплывы.— Напалеонаўская вайна.—Думкі ўзнавіць Вялікае Княства.— Пачаткі беларускага адраджэнскага руху.— Першыя беларускія пісьменьнікі.—Зацікаўленьне навукоўцаў Беларусьсю.— Паўстаньне 1863 г.Кастусь Каліноўскі.— «Мужыцкая Праўда».— Ігнат Грынявіцкі.— Францішак Багушэвіч.— Першыя беларускія арганізацыі
Разьдзел XXV
Першыя беларускія палітычныя арганізацыі.— «Наша Доля», «Наша Ніва».— Беларускія адраджэнцы.— Беларускае палітычнае, нацыянальнае, грамадзкае, культурнае, гаспадарскае і рэлігійнае жыцьцё перад першай сусьветнай вайной
Разьдзел XXVI
Сусьветная вайна і беларускі адраджэнскі рух.— Рэвалюцыя ў Расеі.— Усебеларускі Кангрэс.— Беларуская Рада.—Акт 25 сакавіка 1918 г.— Арганізацыя беларускага войска.—Змаганьне за рэалізацыю акту 25 сакавіка.— Бальшавіцка -польская вайна.— Слуцкае паўстаньне.— Рыскі трактат.—Падзел Беларусі
Разьдзел XXVІI
Праўнае палажэньне беларускага народу пад Польшчай.— Беларускае парлямэнтарнае прадстаўніцтва ў польскім сойме.— Беларускія палітычныя партыі і арганізацыі.— Беларускія культурна-асьветныя, навуковыя і гаспадарскія арганізацыі і таварыствы.— Рэлігійныя справы.— Беларускія школы, тэатр, каапэратывы, выдавецтва, прэса.— Польская асыміляцыйная палітыка ў дачыненьні да беларусаў.
Разьдзел XXVІІІ
Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка.— Праўнае палажэньне.— Нацыянальны беларускі рух, культурная беларуская праца і дачыненьне "да яе бальшавікоў.— Ліквідацыя бальшавікамі беларускага нацыянальнага руху і беларускіх дзеячоў.— Калгасы і змаганьне з імі беларускага сялянства.— Русыфікацыйная палітыка.— Далучэньне Заходняе Беларусі да БССР.— Упадак БССР
Разьдзел XXIX
Беларускі рух у Лацьвіі і Летуве.— Беларуская эміграцыя.—Беларускія эмігранцкія цэнтры ў Празе, у Задзіночаных Штатах Паўночнай Амэрыкі, у Аргентыне, Францыі, Варшаве і Бэрліне
Частка другая - ДРУГАЯ СУСЬВЕТНАЯ ВАЙНА I ПАВАЕННЫ ЧАС (Іван Касяк)
Разьдзел XXX
Экспансыя Нямеччыны ў Эўропе.— Падзел Польшчы і заваяваньне Заходняй Беларусі арміямі СССР.— Супрацоўніцтва і напружаньне адносін паміж СССР і Нямеччынай.—Заходняя Беларусь пад уладай СССР
Разьдзел XXXI
Заваяваньне Нямеччынай Заходняй і Паўдзённай Эўропы.—Напад Нямеччыны на СССР.— Дзейнасьць беларусаў у Цэнтральнай Эўропе.— Нямецкая акупацыя і вайсковая адміністрацыя Беларусі.— Захады беларусаў дзеля арганізацыі беларускай адміністрацыі.— Польская дзейнасьць у Заходняй Беларусі.— Нямецкая палітыка адносна жыдоўскага насельніцтва.— Аднаўленьне рэлігійнага жыцьця на Усходняй Беларусі.— Пачатак «Менскай Газэты»
Разьдзел XXXII
Нямецкая цывільная адміністрацыя на ўсходзе Эўропы і на Беларусі.— Падзел Беларусі немцамі.— Д-р I. Ермачэнка, кс.В. Гадлеўскі і праф. В. Іваноўскі на Беларусі— Рэлігійнае жыцьцё.— Вымардаваньне жыдоў немцамі.— Прапагандыстыя, Саюз Беларускай Моладзі і нямецкія пляны на будучыню для Беларусь— Прэса, выдавецтвы і культурна-мастацкае жыцьцё
Разьдзел XXXIII
Арганізацыя маскоўскім урадам партызанскай дывэрсыі на Беларусі.— Польская, беларуская і жыдоўская партызанка.— Установа Мужоў Даверу.— Арганізацыя Беларускай Самааховы.— Арганізацыя чыгуначных і іншых батальёнаў для аховы і барацьбы супроць партызанаў.— Абаронныя вёскі.— Беларуская Незалежніцкая Партыя.— Польская акцыя сярод каталікоў.— Выдаленьне д-ра Ермачэнкі з Беларусі.— Забойствы беларускіх дзеячоў маскоўскімі агэнтамі
Разьдзел XXXIV
Асаблівасьці абставінаў у вайсковай зоне Беларусь— Дзейнасьць беларускай адміністрацыі ў Бранскай акрузе.— Беларуская адміністрацыя ў Смаленскай і Магілеўскай акругах
Разьдзел XXXV
Нямецкія паражэньні на ўсходнім фронце.— Экспансыя савецкай партызанкі на Беларусь— Стварэньне і дзейнасьць Беларускай Цэнтральнай Рады.— Мабілізацыя Беларускай Краёвай Абароны і ейнае змаганьне.— Далучэньне Палескай і Берасьцейскай акругаў да Беларусі.— Школы на Беларусі
Разьдзел XXXVI
Другі Усебеларускі Кангрэс, яго прабег ды пастановы
Разьдзел XXXVII
Эвакуацыя з Беларусь— Дзейнасьць Беларускай Цэнтральнай Рады ў Нямеччыне.— Беларускія жаўнеры ў 30-й дывізіі Зіглінга.— Арганізацыя 1-га кадравага батальёну БКА ў Бэрліне — Прыняцьце новага Статуту БЦР.— Батальён парашутыстых у Дальвіцы.— Арганізацыя штурмовай брыгады«Беларусь».— Вайсковыя зьнішчэньні на Беларусі і савецкі тэрор
Разьдзел XXXVIII
Узнаўленьне БССР маскоўскім урадам.— БССР — сябра ААН.— Русыфікацыя Беларусі і эксплёатацыя яе для імпэрскіх мэтаў Савецкай Расеі
Разьдзел XXXIX
Беларускія бежанцы ў Нямеччыне.— Падзел эмігрантаў на беларусаў і «крывічоў».— Нутраное змаганьне паміж палітычнымі напрамкамі эмігрантаў
Разьдзел XL
Эміграцыя беларускіх бежанцаў (ДП) з Нямеччыны.— Прыезд беларускіх бежанцаў у ЗША ды іх грамадзкая дзейнасьць.— Захаваньне падзелу беларусаў на прыхільнікаў БЦР і БНР.— Грамадзкая дзейнасьць беларусаў у Канадзе,Аўстраліі, Заходняй Нямеччыне і Англіі
Хронолёгія (Язэп Найдзюк)
Пасьляслоўе (Анатоль Грыцкевіч)