Прадмова

Прадмова

Загаловак гэтай кніжкі можна разумець дваяка. Або Сакрат Яновіч, спісваючы свае ўспаміны, хацеў даказаць, што не змарнаваў звыш паўвеку свайго дарослага жыцця і ўмеў пакарыстацца дадзеным лёсам талентам, пакідаючы трывалы след у культуры і літаратуры двух народаў – беларусаў і палякаў. Або наадварот. З горыччу канстатуе ён, што зашмат у сваім жыцці напаткаў усялякага ліха, розных бедаў, стрэсаў, хвароб і няшчасцяў, каб пад старасць узяць ды лёгка пра іх забыцца, сцерці з памяці.

Шчырая праўда пра жыццё ніколі да канца не ёсць прыемнай. Таму Сакрат Яновіч дапускае другі, не так і ўжо ганаровы, варыянт тлумачэння слоў „Не жаль пражытага”. Прызнаў тое перакладчыку – знакамітаму Яўгену Кабатцу, які, пераклаўшы на польскую мову гэтыя ўспаміны з арыгіналу, друкаванага ў сарака частках у штомесячніку „Часопіс” у 1998-2002 гадах, найбольшы клопат меў менавіта з загалоўкам. Былі ў яго наступныя прапановы: „Nie ?al mi”, „Niczego nie ?a?uj?”, „Nie ?al”. Аднак, калі польскі пераклад Кабатца вясною 2002 г. апублікавалі варшаўскія „Regiony” (даючы загаловак „Niczego nie ?a?uj?”), і неўзабаве пачаў яго друкаваць крынкаўскі штомесячнік „Tutaj”, Яновіч прызнаў, што найбліжэй праўды будзе „Lat prze?ytych mi nie szkoda”.

Аднак гэта не так, што Сакрату Яновічу быццам бы жыць ужо абрыдла. Бо, калі што яму надакучыла, дык толькі – усёжыццёвыя тлумачэнні і апраўданні з прычыны свядома абранага ім лёсу: быць сабою, быць беларусам! Здавалася б, такі выбар – асабістая справа а не чыя іншая. Але не. Гэтая кніжка прадстаўляе сабою няспыннае змаганне аўтара за годнае жыццё і беларушчыну. А змагацца на працягу мінулага звыш паўвечча было яму з кім. Не толькі сярод палякаў, як перадусім сваіх, беларусаў. Добра тое ілюструюць змешчаныя ў кніжцы – як дадатак да яе – факсіміліі лістоў, дакументаў і фатаграфій. На шчасце, толькі некаторыя, бо большасць пацвярджае вялікі аўтарытэт і пашану ў адносінах да Яновіча з боку інтэлектуальных колаў Польшчы і свету.

„Не жаль пражытага” не ёсць поўным запісам усіх важнейшых падзей у жыцці Яновіча – пісьменніка, журналіста, грамадскага дзеяча і палітыка. Асабліва не хапае тут успамінаў з бурлівых 90-х гадоў. Таму, бо яшчэ – як піша сам аўтар – жывуць героі недалёкага часу, не выветрыліся непрыемныя пахі, гнільна тлеюць непаразуменні...

Больш дакладна, амаль дзень за днём, Сакрат Яновіч характарызуе сваё жыццё ў дзённіках. Дагэтуль выйшлі друкам яго запісы з 1983-1995 гадоў, а да 2002 г. у Тэрмапілах № 4-5. Свае нататкі (для памяці) робіць ён надалей. Таму трэба спадзявацца, што калісь будуць яны апублікаваныя, хаця б і таму, каб дапоўніць гэтую аўтабіяграфію. Але i само ўжо „Не жаль пражытага” дастаткова пацвярджае вялікі поспех, дасягнуты Сакратам Яновічам ва ўсім ягоным жыцці. Жыцці, пазначаным горкім беларускім лёсам.