Купалаў дом

22 сакавіка адбылося паседжанне Белнацкама, якое акрэсліла ўрачыстыя мерапрыемствы па светкаванні другіх угодкаў абвяшчэння Радай БНР незалежнасці Беларусі. Купала, хоць і жартаваў часам, усё ж здаваўся крыху сумным — узлокціўся стомлена на стол і ўважліва слухаў выступоўцаў.

А праз два дні ў кабінеце Беларускай Вайсковай Камісіі чыталі рукапіс ягонага верша «Гадаўшчына-памінкі» — і разумелі, што на душы Купалавай увесь час пякло:

Не сьвята сьветлае спраўляці

Сягоньня будзе наш народ,

А трызну па айчыне-маці

Ён справе ў гэты цяжкі год…

Край разрываны ўвесь на часьці —

Народ аграблены яго —

Не ўбараніўся ад напасьці

І ад пагібельля свайго.

Лунае груганьнё ў прывольлі

На ўсход, на захад, там і тут.

І сочыць косьці ў чыстым полі,

Дзе вые куля, вые кнут…

Не «незалежнасьць» праз час гэты

Сваё разводзіла сьвятло,

А паднявольле без прасьветы,

А рабства Беларусь гняло.

Народ спраўляць памінкі будзе —

Не сьвята сьветлае вясны, —

За стол жалобны сядуць людзі

Там, дзе крыжы, дзе курганы.

Але ўсё разумеў мудры Купала — і з друкаваннем верша не спяшаўся…

…Алесь Хведаравіч доўга стаяў каля былога Юбілейнага, былога Беларускага дома і пакрочыў далей. Тратуар шырокі, роўны — не тое, што раней… Каб спешным пешаходам не перашкаджаць, пад нагамі не блэндацца — паўз будынкі трымаўся. У падземны пераход спусціўся, доўга кветкі — беларускія ж! — разглядваў, пах лавіў, як здзяцінеў усёроўна… «ГУМ» мінуў, «Паўлінку». Чытаў і чытаў надпісы на сценах, у вітрынах — і ажно хмялеў, як ад кветкавага водару ў пераходзе: па-беларуску ж надпісы!

Толькі каля будынка КДБ да саменькай шашы прыліп далей ад высокіх пабеленых калонаў… Хтось з шафёраў не вытрымаў нават і папераджальна «папібікаў» на дзеда..

Так — як і юнаком колісь — пешшу да Чырвонага касцёла і дабраўся, і — дзіва! — не стаміўся нават, сэрца толькі па-галубінаму тахкала, таму і прысеў на першую лаўку, і глядзеў на касцёл, і не бачыў, і холаду не чуў…